شرکت‌های هاست در بحران هزینه و ناپایداری خدمات

🔹 مقدمه

صنعت هاست و میزبانی وب (Web Hosting) در ایران، ستون فقرات زیرساخت دیجیتال کسب‌وکارهای آنلاین، سامانه‌های دولتی و خدمات ابری است.

هر تغییر در هزینه‌های عملیاتی دیتاسنترها، مستقیماً بر عملکرد، قیمت‌گذاری و پایداری خدمات این صنعت تأثیر می‌گذارد.

افزایش ناگهانی تعرفه برق مصرفی مراکز داده از ۸۷۰ هزار تومان به ۱,۷۵۰,۰۰۰ تومان به‌ازای هر آمپر در ماه، موجی از نگرانی را میان فعالان حوزه زیرساخت اینترنت کشور ایجاد کرده است.

شوک قیمتی در قلب زیرساخت دیجیتال

مراکز داده (Data Centers) وابسته به مصرف مداوم و پایدار انرژی هستند. هر سرور، بسته به توان پردازشی و بار مصرفی، نیاز به چندین آمپر برق دارد.

بنابراین دو برابر شدن تعرفه، به‌معنای جهش چشمگیر در هزینه‌های عملیاتی برای شرکت‌های میزبان است.

برای مثال:

یک رک استاندارد با ظرفیت ۳۰ آمپر که پیش‌تر ماهانه حدود ۲۶ میلیون تومان هزینه برق داشت، اکنون به ۵۲ میلیون تومان رسیده است—آن‌هم تنها برای بخش انرژی، بدون احتساب هزینه سرمایش، نگهداری و اجاره فضای رک.

این افزایش ناگهانی در حالی رخ داده است که قراردادهای خرید هاست با مشتریان معمولاً سالانه یا چندساله تنظیم می‌شود و امکان اصلاح نرخ در میان‌دوره وجود ندارد.

چالش حقوق مصرف‌کننده در صنعت میزبانی

شرکت‌های هاستینگ، بر اساس اصول حرفه‌ای و مقررات حمایت از حقوق مصرف‌کننده دیجیتال، موظف‌اند قیمت سرویس را تا پایان مدت قرارداد ثابت نگه دارند.

در نتیجه، بسیاری از شرکت‌ها نمی‌توانند مابه‌التفاوت هزینه برق را از کاربران دریافت کنند و ناچارند اختلاف هزینه را از سود خود پرداخت کنند.

این فشار مالی برای شرکت‌های متوسط و کوچک می‌تواند در بلندمدت باعث:

• کاهش نقدینگی،
• تعویق در پرداخت به دیتاسنتر،
• کاهش کیفیت خدمات،
• و در نهایت افزایش نرخ تعطیلی شرکت‌های میزبان شود.

تجربه مشابه در تعرفه دامنه‌های (.ir)

این نخستین‌بار نیست که چنین اتفاقی صنعت میزبانی را متأثر می‌کند.

در سال گذشته نیز افزایش شبانه و ناگهانی تعرفه ثبت دامنه‌های ملی (.ir) بدون اطلاع‌رسانی قبلی رخ داد.

شرکت‌های ثبت دامنه (Registrarها) که دامنه‌ها را با نرخ ثابت از پیش‌فروش کرده بودند، به‌دلیل تفاوت قیمت خرید و نرخ جدید، دچار زیان مستقیم شدند.

در بسیاری موارد، این تغییر ناگهانی موجب تعلیق عملیات فروش موقت و بازپرداخت به مشتریان شد.

تحلیل فنی: تأثیر برق بر هزینه تمام‌شده هاست

در ساختار هزینه یک سرویس هاست اشتراکی یا سرور مجازی، برق و سرمایش حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از هزینه کل را تشکیل می‌دهند.

افزایش ۱۰۰ درصدی این مؤلفه، در نهایت می‌تواند قیمت نهایی سرویس را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش دهد—اما در عمل، شرکت‌های هاست به‌دلیل رقابت شدید بازار و تعهد به مشتریان، قادر به انتقال مستقیم این افزایش نیستند.

ریسک‌های ثانویه افزایش تعرفه

کاهش توان سرمایه‌گذاری در زیرساخت جدید:

با افزایش هزینه‌های جاری، بودجه ارتقاء سرور، تجهیزات شبکه و توسعه خدمات ابری کاهش می‌یابد.

افزایش وابستگی به دیتاسنترهای خارجی:

ممکن است شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌ها به سمت سرویس‌های بین‌المللی حرکت کنند که ریسک امنیت داده‌ها را افزایش می‌دهد.

تضعیف رقابت داخلی:

شرکت‌های کوچک و متوسط توان رقابت با برندهای بزرگ دارای زیرساخت مستقل را از دست می‌دهند.

احتمال افت کیفیت خدمات:

محدود شدن منابع مالی می‌تواند موجب کندی در پاسخگویی پشتیبانی، کاهش مانیتورینگ سرورها و افت سطح SLA شود.

دیدگاه کارشناسان

کارشناسان زیرساخت دیجیتال معتقدند که برق در مراکز داده نباید با تعرفه صنعتی یا تجاری عمومی محاسبه شود، زیرا دیتاسنترها زیرساخت حیاتی اقتصاد دیجیتال هستند و ماهیتی مشابه مراکز ارتباطی (Telecommunication Facilities) دارند.

به‌گفته مدیر فنی یکی از شرکت‌‌های هاستینگ:

«هاست و دیتاسنتر، زیرساخت حیاتی تجارت الکترونیک کشورند.

هر شوک اقتصادی در انرژی، به‌صورت زنجیره‌ای بر صدها هزار وب‌سایت، فروشگاه و سامانه اثر می‌گذارد.

افزایش ناگهانی تعرفه برق بدون اطلاع‌رسانی قبلی، عملاً هزینه خدمات پایدار را غیرقابل پیش‌بینی کرده است.»

تبعات اقتصادی برای کاربران نهایی

در کوتاه‌مدت، ممکن است کاربران نهایی افزایش قیمت را احساس نکنند؛

اما در دوره‌های تمدید سرویس، احتمال رشد ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت‌ها وجود دارد.

این موضوع به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک، استارتاپ‌ها و شرکت‌های محتوایی که بودجه محدودی دارند، می‌تواند مانع تداوم حضور آنلاین شود.

راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بحران

🔹 جمع‌بندی

افزایش ناگهانی تعرفه برق دیتاسنترها، بدون برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی قبلی، زنجیره‌ای از پیامدها را در اقتصاد دیجیتال کشور ایجاد کرده است.

شرکت‌های هاست که به دلیل تعهد اخلاقی و مشتری‌مداری نمی‌توانند نرخ سرویس‌های خرید سرور مجازی ایران را تغییر دهند، امروز در معرض فشار مالی شدیدی قرار گرفته‌اند.

این تجربه، مانند افزایش ناگهانی تعرفه دامنه‌های ملی، نشان می‌دهد که نبود ثبات در سیاست‌های قیمت‌گذاری زیرساختی، یکی از موانع اصلی توسعه پایدار در صنعت میزبانی کشور است.

برای حفظ امنیت، کیفیت و اعتماد در فضای دیجیتال، ضروری است تصمیمات کلان حوزه انرژی و ارتباطات، با درنظرگرفتن آثار مستقیم بر اکوسیستم فناوری اطلاعات اتخاذ شود.